ابن خردادبهابو القاسم عبید الله بن عبدالله بن خردادبه نویسنده کتاب المسالك و الممالك، می‌باشد. ۱ - درباره مؤلفابو القاسم عبید الله بن عبدالله بن خردادبه متوفای حدود ۳۰۰ ق. مورخ و جغرافی‌دان، قرن سوم هجری قمری. گفته شده که وی ایرانی و نخست به آیین زرتشت بوده و از سوی برمکیان، دین اسلام را پذیرفته است. از اسلام آوردن وی به دست برمکیان چنین برمی‌آیدکه وی از مردم خراسان بوده است. در مورد سال ولادت و مرگ او اختلاف است. ۲ - تحصیلاتمؤلفان دو تاریخ سال ۲۰۵ ق و سال ۲۱۱ ق را به عنوان زمان ولادت ابن خردادبه ذکر کرده‌اند. وی در اوایل زندگی به بغداد رفت و در سایه توجه و مراقبت پدر به تحصیل دانش پرداخت و مدتی نیز نزد اسحاق موصلی، موسیقی‌دان بزرگ و مشهور آن عصر، به فرا گرفتن هنر موسیقی اشتغال ورزید. ۳ - ریاستوی در روزگار خلافت الواثق بالله (۲۲۷- ۲۳۲ ق) به سمت «صاحب البرید و الخبر» یعنی رئیس پست و اطلاعات منصوب شد و چنین به نظر می‌رسد که این شغل موجب آگاهی وسیع وی پیرامون وضع راه‌ها، میزان خراج و اوضاع جغرافیایی و اداری ایران و سرزمین‌های اسلامی و غیر اسلامی و نیز سبب تالیف کتاب شده باشد. نزدیکی او با خلیفه معتمد عباسی و شرکت در خوش‌گذرانی‌ها و سرگرمی‌های ادبی و هنری سبب شد که ابن خرداد به جز از رشته جغرافیا به مطالعه و نوشتن آثاری در زمینه‌های ادب، موسیقی، طباخی و غیره نیز بپردازد. ۴ - آثارتاکنون ده اثر از وی شناخته شده است که هشت اثر آن با نام‌های کتاب ادب السماع، کتاب جمهرة انساب الفرس و النوافل، کتاب المسالک والممالک، کتاب الطبیخ، کتاب اللهو و الملاهی، کتاب الشراب، کتاب الانواء، کتاب الندام و الجلساء، در فهرست ابن ندیم آمده است. از دو اثر دیگر وی به نام «کتاب الکبیر فی التاریخ» و «کتاب اخبار» ابن خردادبه در منابع دیگر یاد شده است. از مجموع این آثار جز دو اثر یعنی المسالک و الممالک و مختار من کتاب اللهو و الملاهی باقی نمانده است. ۵ - تاثیر او بر جغرافینگارانابن خردادبه بر جغرافی‌نگاران پس از خود تاثیر فراوان گذارده است. از مؤلفان قدیمی که از وی متاثر شده‌اند می‌توان یعقوبی، ابن فقیه، ابن رسته، ابن حوقل، مقدسی، جیهانی و مسعودی را نام برد. ۶ - عناوین مرتبطالمسالک و الممالک ۷ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |